ترجمه حدیث؟

در کتاب بخاری ذیل روایات نشوز روایتی آمده است از عایشه که ارتباط آن با بحث نشوز مشخص نیست  که «عَنْ عَائِشَةَ رَضِیَ اللهُ عَنْهَا قَالَتْ: کَانَ رَسُولُ اللهِ ^{صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ} " إِذَا خَرَجَ أَقْرَعَ بَیْنَ نِسَائِهِ فَطَارَتِ الْقُرْعَةُ عَلَى عَائِشَةَ وَحَفْصَةَ رَضِیَ اللهُ عَنْهُمَا فَخَرَجَتَا جَمِیعًا، وَکَانَ رَسُولُ اللهِ ^{صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ} إِذَا سَارَ بِاللَّیْلِ سَارَ مَعَ عَائِشَةَ یَتَحَدَّثُ مَعَهَا فَقَالَتْ حَفْصَةُ لِعَائِشَةَ أَلَا تَرْکَبِینَ اللَّیْلَةَ بَعِیرِی وَأَرْکَبُ بَعِیرَکِ فَتَنْظُرِینَ وَأَنْظُرُ  قَالَتْ: بَلَى فَرَکِبَتْ عَائِشَةُ عَلَى بَعِیرِ حَفْصَةَ وَرَکِبَتْ حَفْصَةُ عَلَى بَعِیرِ عَائِشَةَ رَضِیَ اللهُ عَنْهُمَا فَجَاءَ رَسُولُ اللهِ ^{صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَاله وسَلَّمَ} إِلَى جَمَلِ عَائِشَةَ وَعَلَیْهِ حَفْصَةُ فَسَلَّمَ وَسَارَ مَعَهَا حَتَّى نَزَلُوا فَافْتَقَدَتْهُ عَائِشَةُ، فَلَمَّا نَزَلُوا جَعَلَتْ تَجْعَلُ رِجْلَیْهَا فِی الْإِذْخِرِ وَتَقُولُ: یَا رَبِّ سَلِّطْ عَلَیَّ عَقْرَبًا أَوْ حَیَّةً تَلْدَغُنِی وَرَسُولُکَ لَا أَسْتَطِیعُ أَنْ أَقُولَ لَهُ شَیْئًا؛ رسول خدا ^{صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏ آله} هر گاه به سفرى مى ‏رفت بین همسرانش با قرعه کسى را با خود همراه مى‏ کرد. یکبار قرعه به نام عایشه و حفصه افتاد، حضرتش شبها همراه عایشه مى ‏رفت و با او صحبت مى‏ کرد. تا اینکه یک شب حفصه به عایشه پیشنهاد کرد که امشب جاى خود را عوض کنیم ببینیم چه مى ‏شود. عایشه هم پیشنهاد او را قبول کرد. رسول خدا ^{صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏ آله} آن شب همراه شتر عایشه - که حفصه در آن بود - مى‏ رفت تا آنکه در جائى فرود آمدند. عایشه پیامبر را گم کرد. حسادتش او را واداشت که پاهایش را در میان گیاه اذخر (که در آن حیوانات گزنده وجود دارد) قرار داده و گفت: خدایا! عقربى یا مارى را بر من مسلط کن که مرا بگزد. چه کنم پیامبر تو است و نمى ‏توانم چیزى بگویم» (بخاری، 1422، ج 7 ص 33). 

نابغه ذبیانی در این باره عنوان می­کند

إذا ما غزوا بالجیش حلّق فوقهم

عصائب طیر تهتدی بعصائب

() هنگامی که آنان به لشکری هجوم میبریند گروهی از پرندگان بر سر ایشان پرواز میکنند تا هدایت کنند گروه مقاتلین را  

ماهیت و مفهوم

ماهیت مصدر جعلی است که به وسیله منطقدانان و حکما ساخته شده است و در واقع اسمی مرکب از «ماء» موصوله و «هی» ضمیر مفرد مونث و «یاء» مشدد -علامت مصدر جعل- و «تاء» مصدری است. البته می­توان گفت «یاء» لفظ «هی» به جهت اجتماع دو یاء حذف شده است.

در اصل کلمه ماهیت دو دیدگاه رایج است یکی آنکه گفته شده این واژه در اصل ماهویت بوده است، «یاء» آن «یاء» نسبت و «تاء» آن «تاء» مصدریه، سپس «واو» قلب به یاء و «یاء» در «یاء» ادغام شده است و «هاء» آن مکسور شده است. دیدگاه دوم آن است که ماهیت مشتق از «ماهو» است. و نیز شده ماهیت مرکب از «ماء» استفهامیه و «یاء» نسبت و «تاء» مصدریه بوده است و همزه زائد بعد از الف تبدیل به هاء شده است و گاه به جای ماهیت «مائیت » گفته شده است[1].

این واژه در عرف برای بیان معنای حقیقت و طبیعت و نهاد و ذات و جوهر -لغوی- اشیاء به کار می­رود. اما در اصطلاح فلسفی مقابل «وجود» است و به آن چیزی گفته می­شود که در جواب این چیست؟ داده می­شود: «ما یقال فی جواب ما هو» در اینجا پاسخ سوال از «ما» حقیقیه گفته می­شود که پرسش از چیستی اشیاء است.

امّا تفاوت میان ماهیت و مفهوم در چیست؟ در پاسخ باید گفت مفهوم به معنای صورت ذهنی دارای دو نوع است. مفاهیم حقیقی و مفاهیم اعتباری، مفاهیم حقیقی یا اولی همان ماهیتی است که در فلسفه از آن سخن به میان آمده است، این دسته از مفاهیم گروهی هستند که ظرف تحقق آنها هم در ذهن انسان است و هم در خارج و یعنی برخی از آنها در ظرف ذهن محقق می­شوند و دارای آثار نیستند و برخی هم در خارج محقق می­شوند. مانند مفهوم انسان.

از لوازم این خصوصیت آن است که نسبت این مفهوم به وجود و عدم، برابر است تا ترتب آثار و عدم ترتب برای آن، لابشرط قسمی باشد که در این صورت می­تواند با قیدهای گوناگون جمع شود از این رو، در حالات مختلف می‌تواند به تمام وجود حاضر باشد. و چیستی خود را برای ما آشکار سازد.

به عبارت دیگر، مفاهیم ماهوی و حقیقی، گروهی از مفاهیم هستند که بر اشیاء خارجی حمل می­شوند و ذهن آنها را از امور خارجی درک می­کند، یعنی به مجرد ادراک یک یا چند مورد به وسیله حواس مادی یا شهود باطنی عقل این مفاهیم کلی را از این مصادیق انتزاع می­کند؛ مانند مفهوم کلی سیاهی که بعد از مشاهده اشیاء سفید انتزاع می­شود یا مفهوم کلی اضطراب که بعد از پیدایش یک یا چند بار احساس اینگونه درک می­شود. چنین مفاهیمی را مفاهیمی ماهوی یا معقولات اولی گفته می­شود[2].

مفاهیم اعتباری، مفاهیمی هستند که در مقابل مفاهیم ماهوی به کار می­روند طبق این اصطلاح همه معقولات ثانیه چه منطقی چه فلسفی، اعتباری هستند، این مفاهیم بعد از تصور و ادراک معقولات اولیه و در پی شناخت احکام معقولات اولیه، در ذهن ایجاد می­شوند و تنها در موطن ذهن یافت می­شوند، یعنی هیچ کدام از انواع آن، دارای فرد خارجی نیست. و منظور از فرد ماهیتی است که ما به ازای عینی، مفهوم ذهنی در خارج باشد. به زبان ساده مصداق خارجی مفهوم ذهنی باشد[3]. مشهور فلاسفه مفاهیم ثانوی را به دو دسته تقسیم می­کنند، یا قابل حمل بر امور خارجی هستند و یا قابل حمل نیستند و تنها بر مفاهیم و صورتهای ذهنی حمل می­شوند. و به اصطلاح اتصاف آنها ذهنی است. مانند کلی و جزیی. دستة اخیر را، معقول ثانوی منطقی می‌نامند[4] ولی صدر المتالهین، آنها را در سه دسته جای داده است، وی نخست، معقول ثانی را به دو گروه «فلسفی» و «منطقی» تقسیم می­کند، سپس در بیان معقول فلسفی خود آنرا، به دو نوع بخش بندی می­کند.

وی عنوان می­کند: معقول ثانی، گاه مفهومی است که گرچه در خارج راه پیدا نکرده است و فاقد فرد خارجی است یعنی وجود به صورت مطلق و بدون قید در خارج وجود ندارد ولی دارای مصداق عینی است. مانند وجود و وحدت، بنا بر اصالت وجود. و یا مفهومی است که فاقد مصداق خارجی است ولی اشیاء خارجی به آن متصف می‌شوند و اگر چه عروض آنها ذهنی است ولی اتصاف آنها خارجی است. مانند مفهوم امکان[5].

---

[1]. فرهنگ علوم عقلی جعفر سجادی

[2]. آموزش فلسفه، مصباح یزدی، محمد تقی، ج۱، ص۱۷۷. تهران سازمان تبلیغات اسلامی 1392

[3]. تعریفات، جرجانی، علی بن محمد، ص۹۷، تهران، ناصرخسرو، ۱۳۷۰. ش، چاپ چهارم

[4]. رحیق مختوم، جوادی آملی، عبدالله، ج۴، ص۳۶۶.

[5]. الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه، ملاصدرا، صدرالدین محمد شیرازی، ج۱، ص۳۳۲، قم، مصطفوی، ۱۳۶۸ه. ش، چاپ دوم.

New religious movement

جنبش مذهبی جدید (NRM) که به عنوان معنویت جایگزین یا دین جدید نیز شناخته می شود، یک گروه مذهبی یا معنوی است که ریشه های مدرن دارد و در حاشیه فرهنگ مذهبی غالب جامعه خود قرار دارد. NRM ها می توانند منشأ جدیدی داشته باشند یا می توانند بخشی از یک دین گسترده تر باشند، در این صورت آنها از فرقه های قبلی متمایز هستند. برخی از NRM ها با چالش هایی که جهان در حال مدرن شدن برای آنها ایجاد می کند با پذیرش فردگرایی مقابله می کنند، در حالی که سایر NRM ها با استقبال از ابزارهای جمعی محکم با آنها مقابله می کنند. محققین تخمین زده اند که NRM ها به ده ها هزار نفر در سراسر جهان می رسد که اکثر اعضای آن در آسیا و آفریقا زندگی می کنند. اکثر NRM ها فقط چند عضو دارند، برخی از آنها هزاران عضو دارند و تعداد کمی از آنها بیش از یک میلیون عضو دارند.

هیچ معیار واحد و مورد توافقی برای تعریف «جنبش دینی جدید» وجود ندارد. این بحث وجود دارد که اصطلاح «جدید» را چگونه باید در این زمینه تفسیر کرد. یک دیدگاه این است که باید دینی را مشخص کند که از نظر منشأ جدیدتر از ادیان بزرگ و جاافتاده مانند هندویسم، یهودیت، بودیسم، مسیحیت و اسلام باشد. برخی از محققان دهه 1950 یا پایان جنگ جهانی دوم در سال 1945 را به عنوان زمان تعیین کننده می دانند، nر حالی که برخی دیگر به اواسط قرن نوزدهم  یا تأسیس جنبش مقدس روز آخر در سال 1830 و تنریکیو در سال 1838را معیار میدانند.

ادیان جدید معمولاً با مخالفت سازمان های مذهبی و نهادهای سکولار مستقر مواجه شده اند. در کشورهای غربی، یک جنبش سکولار ضد فرقه و یک جنبش ضد فرقه مسیحی در طول دهه های 1970 و 1980 برای مقابله با گروه های نوظهور ظهور کردند. در دهه 1970، حوزه متمایز مطالعات ادیان جدید در مطالعات آکادمیک دین توسعه یافت. چندین سازمان علمی و مجلات معتبر وجود دارد که به این موضوع اختصاص داده شده اند. محققین مطالعات دینی، ظهور NRMها در مدرنیته را به عنوان محصول و پاسخ به فرآیندهای مدرن سکولاریزاسیون، جهانی شدن، سنت زدایی، پلورالیزم،، انعکاس پذیری و امانیست میدانند. 

در سال 1830، "جنبش مقدس روز آخر" توسط جوزف اسمیت پایه گذاری شد. این یکی از بزرگترین جنبش های مذهبی جدید از نظر عضویت است. 

در ژاپن، سال 1838 آغاز تنریکیو است.

 در سال 1844 بابیسم در ایران تأسیس شد که در انسعابی از بابیها بهائیت توسط بهاءالله در سال 1863 تأسیس شد. 

در سال 1860 دونقاک که بعداً «چئوندوئیسم» توسط چوی جائه وو در کره تأسیس شد.

 انقلاب دهقانی در سال 1894.

 در سال 1889، احمدیه، شاخه اسلامی، توسط میرزا غلام احمد تأسیس شد. 

در سال 1891، کلیسای وحدت، اولین فرقه اندیشه جدید، در ایالات متحده تأسیس شد.

در سال 1911، کلیسای باپتیست ناصره، اولین و یکی از بزرگترین کلیساهای مدرن آفریقایی، توسط ایزایا شمبه در آفریقای جنوبی تاسیس شد.

اوایل قرن بیستم نیز شاهد افزایش علاقه به «آساترو» بود. 

دهه 1930 شاهد ظهور 

ملت اسلام و شاهدان یهوه در ایالات متحده بود، 

ظهور جنبش راستافاری در جامائیکا، 

ظهور کائو دای و هوآ هاسو. در ویتنام؛ 

ظهور سوکا گاکای در ژاپن؛

 و ظهور زایلیسم و ییگواندائو در چین

در دهه 1940، جرالد گاردنر شروع به تشریح دین مشرکانه مدرن ویکا کرد.

در دهه های 1950 و 1960 در اوج جنبش های ضد فرهنگ، جنبش های مذهبی جدید در بسیاری از کشورها گسترش یافت.

 ادیان جدید ژاپنی پس از دستورالعمل شینتو (1945) که دولت ژاپن را مجبور کرد خود را از شینتو که مذهب دولتی ژاپن بود جدا کند بسیار محبوب شند 

در سال 1954، ساینتولوژی در ایالات متحده و کلیسای اتحاد در کره جنوبی تأسیس شد..

در سال 1955، انجمن "Aetherius" در انگلستان تاسیس شد. که، ادیان بشقاب پرنده نامیده می شوند زیرا اعتقاد به حیات فرازمینی را با اصول مذهبی سنتی ترکیب می کنند.

در سال 1965، پل توئیچل Eckankar را تأسیس کرد، یک NRM که تا حدی از Sant Mat مشتق شده بود.

در سال 1966، انجمن بین المللی برای آگاهی کریشنا توسط باکتیوودانتا سوامی پرابهوپادا" "Bhaktivedanta Swami Prabhupada" در ایالات متحده تأسیس شد.

 و آنتون لاوی کلیسای شیطان را تأسیس کرد.

در اواخر دهه 1980 و 1990، افول کمونیسم و انقلاب های 1989 فرصت های جدیدی را برای NRM ها باز کرد.

فالون گونگ اولین بار در سال 1992 توسط لی هنگجی در شمال شرقی چین به صورت عمومی آموزش داده شد. در ابتدا توسط دولت چین پذیرفته شد و تا سال 1999 70 میلیون تمرین‌کننده در چین وجود داشت،  اما در ژوئیه 1999 دولت شروع به تلقی این جنبش به عنوان یک تهدید کرد و تلاش‌هایی برای ریشه‌کن کردن آن آغاز کرد

زمینه های گسترش

در سال 1893 اولین پارلمان ادیان جهان در شیکاگو برگزار شد. این کنفرانس شامل NRMهای آن زمان مانند معنویت گرایی، دیانت بهائی و علوم مسیحی بود. هنری هریس جساپ، که در این جلسه سخنرانی کرد، اولین کسی بود که به دین بهائی در ایالات متحده اشاره کرد. همچنین سوین شاکو، «نخستین اجداد آمریکایی» ذن،  واعظ بودایی تراوادا، آناگاریکا دارماپالا، و واعظ جین، ویرشاند گاندی، حضور داشتند این کنفرانس به مبلغان دینی آسیایی اولین مخاطبان آمریکایی گسترده خود را داد. همچنین در سال 1967، بازدید بیتلز از ماهاریشی ماهش یوگی در هند توجه عمومی را به جنبش مراقبه متعالی جلب کرد.

در قرن بیست و یکم، بسیاری از NRMها از اینترنت برای ارائه اطلاعات، استخدام اعضا و گاهی اوقات برای برگزاری جلسات و مراسم آنلاین استفاده می کنند. که گاهی اوقات به عنوان فرقه گرایی سایبری شناخته می شود. سابینا ماگلیوکو، استاد مردم‌شناسی و فولکلور در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا، نورتریج، درباره محبوبیت فزاینده جنبش‌های مذهبی جدید در اینترنت بحث کرده است ر سال 2006 جی. گوردون ملتون، مدیر اجرایی مؤسسه مطالعات ادیان آمریکایی در دانشگاه کالیفرنیا، سانتا باربارا، به نیویورک تایمز گفت که 40 تا 45 جنبش مذهبی جدید هر ساله در ایالات متحده ظهور می کند. در سال 2007، محقق دینی الیجا سیگلر گفت، اگرچه هیچ NRM به ایمان غالب در هیچ کشوری تبدیل نشده است، بسیاری از مفاهیمی که آنها برای اولین بار معرفی کردند (اغلب به عنوان ایده های "عصر جدید" شناخته می شوند) به بخشی از فرهنگ جریان اصلی جهانی تبدیل شده است.