نماد باستانی Ouroboros (یا Uroboros
نماد باستانی Ouroboros (یا Uroboros) مار یا اژدهایی را نشان می دهد که دم خود را می خورد. منشأ آن ابتدا و مهمتر از همه در مصر باستان یافت می شود (حدود قرن سیزدهم یا چهاردهم قبل از میلاد)، اما بعداً توسط سنت های جادویی یونانی (از جایی که اصطلاح οὐροβόρος نشأت می گیرد2) و جهان رومی3 گنجانده شد. با این حال، صحبت از ریشه های تاریخی آن نسبی است، زیرا این نماد همه جا حاضر را می توان در بسیاری از فرهنگ های مختلف در طول زمان یافت. با این حال، به شدت با استفاده از آن در گنوسیسیسم و هرمسییسم، به ویژه در متون کیمیاگری مرتبط است.
اوروبورو، مانند بیشتر نمادهای متافیزیکی و باطنی، می‌تواند چندین لایه معنا داشته باشد و مجموعه‌ای از مفاهیم مرتبط را نشان دهد که حول موضوع مرکزی دایره‌ای، مکمل، خودکفایی و وحدت نهایی همه چیز می‌چرخند. معمولاً برای نماد پتانسیل تمایزناپذیر قبل از خلقت و همچنین مفهوم تداوم با اشاره به اینکه پایان آغاز است استفاده می شود.
این نماد مفاهیم درونی و متعالی است. در مورد اولی، بازآفرینی ابدی مار خودخور نشان دهنده دایره بودن هستی، همزیستی همیشگی خلقت و نابودی است که دگرگونی می آورد و جهان جریان و تغییر بی پایان ما را تشکیل می دهد. به این ترتیب، مفاهیم وجود نامحدود (نگاه کنید به نماد ریاضی بی نهایت) و عود ابدی (بازگشت ابدی) را برمی انگیزد، که تصویر مناسبی از چرخه های زندگی است، اما همچنین از یک جاودانگی ماندگار مبتنی بر ظهور دوباره زندگی در این صفحه وجود (شبیه به ققنوس). در این جنبه از نوسازی چرخه ای، می تواند نشان دهنده چرخه تولد دوباره باشد، با پوست کندن مشخصه مار که نماد انتقال روح است.
با توجه به جنبه ماورایی خود، دایره وحدت زیربنایی همه خلقت، از جمله جنبه های مادی و معنوی آن را تداعی می کند، که فراتر از هر دوگانگی درک شده است. این حاکی از یک منبع مشترک برای همه آن است که همه چیز به آن باز می گردد.
در آموزه‌های باطنی و متافیزیکی، مارها و اژدها با آبها و به‌ویژه اقیانوس کیهانی یا آب‌های خلقت مرتبط هستند. این موضوع تکراری در بیشتر فرهنگ‌ها، از جمله فرهنگ‌های بین‌النهرین باستان، هند ودایی5 و یونان رایج است. الگوی رایج، الگوی یک خدا یا قهرمان «متمدن» است (خدای آسمان، همانطور که میرچا الیاده نشان داده است7) که هرج و مرج (پتانسیل) تمایز نیافته را به شکل خزنده غلبه می کند و می کشد، بنابراین نظم، تمایز و بنابراین، هر چیزی را که هست (واقعیت) به وجود می آورد. این خزنده گاهی با آبها همراه است و گاهی با کسی که اثر حلال بالقوه آنها را کنترل می کند. به نظر می‌رسد نمادگرایی اخیر از این واقعیت ناشی می‌شود که مار می‌تواند آزادانه در آب حرکت کند در حالی که شکل‌هایی را روی سطح آن می‌کشد، بنابراین تمایز و اشکال خاصی را در همگنی غالب اقیانوس ایجاد می‌کند.
نماد نور و تاریکی عملکرد مشابهی را انجام می دهد. به عنوان مثال، در کتاب مصری مردگان، خدای خورشید خود زاییده آتوم گفته می شود که با ظاهر شدن یک مار از آب های آشوب بالا رفته است، حیوان هر روز صبح خود را تجدید می کند. مردگان به نوبه خود به تصویر کشیده می شوند که می خواهند به شکل مار (ساتو، "پسر زمین") تبدیل شوند که تجسم آتوم است. به همین دلیل است که بسیاری از خدایان مار نیز با خورشید مرتبط هستند یا به عنوان خدایان نور توصیف می شوند، همانطور که به زودی خواهیم دید.
در دین مصر، خدایان مارپیچ معمولاً با بی‌نظمی بی‌شکل پیش از آفرینش همراه بودند، که جهان در طول تجدید دوره‌ای خود به آن بازمی‌گردد.10 به همین دلیل، می‌توان ارتباط اوروبوروس را با آشوب اولیه یا به عنوان اصل تمایز که ما را در برابر آن محافظت می‌کند، فرض کرد. تولد دوباره اوزیریس به‌عنوان Ra را می‌توان به‌عنوان بازگشتی پانانتئیستی به یگانه، شناسایی با منبع همه آن تفسیر کرد.
اوروبورو همچنین نماد کلیت زمان، همگرایی آغاز و پایان با بازگشت به مبدأ و سرنوشت نهایی همه چیز بود. این، همانطور که در اینجا بحث شد، برای نظام‌های فکری مبتنی بر مونیسم پانانتئیستی، که تمایل دارند تمام خلقت را با بدن (جنبه پرانرژی) خدا یکی کنند، رایج است.
یکی از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین تصویرهای اوروبورو در متن کیمیاگری «کریزوپوئا کلئوپاترا کیمیاگر» (احتمالاً قرن سوم میلادی) یافت شد.
در آن، مار کتیبه ای را محصور می کند: "همه چیز یکی است" (ἓν τὸ πᾶν) که بیانگر روشنی از ایمانی است که نماد آن است (مونیسم مطلق در قالب پانتهئیسم / پانتهئیسم).
جدای از این بیان صریح، بارزترین ویژگی آن تقسیم اوروبوروها به دو نیمه سفید و سیاه است که نمادی از دکترین کیمیاگری اتحاد مخالفان و غلبه بر دوگانگی در وحدتی بالاتر و فراتر از هر دو قطب هر دوگانگی درک شده است (مانند نمادگرایی تائوئیستی تایجی که شامل یین و یانگ است).
ایده‌هایی درباره اوروبوروها به دنیای ادبی راه یافتند، مثلاً در آرتمیدوروس و آکروبیوس. اولی، در کتاب رویای خود، اظهار می دارد که «اژدها همچنین به زمان دلالت دارد، زیرا طولانی و بی تاب است.» دومی اعلام می کند که خدای رومی دو سر، یانوس، جهان است:
«یعنی بهشت، و نام او ژانوس از eundo [با رفتن] آمده است، زیرا جهان همیشه به شکل کره‌ای خود به سمت خود می‌چرخد... بنابراین فنیقی‌ها آن را در معابد خود به صورت اژدهایی که در دایره‌ای حلقه شده و دمش را می‌بلعد، نشان داده‌اند تا نشان دهند که جهان از خود تغذیه می‌کند و به خود باز می‌گردد.»
همچنین واضح است که خورشیدی است که به نام مرکوریوس [هرمس] بر اساس کادوسیوسی که مصریان در شکل دو مار نر و ماده در هم آمیخته به خدا تقدیم کرده اند، مفتخر است. اندام های فوقانی آنها به دور هم خم می شوند و در آغوش گرفتن یکدیگر دایره ای را تشکیل می دهند، در حالی که دم ها پس از تشکیل گره در انتهای کادوسیوس به هم می رسند و بال هایی دارند که از این نقطه شروع می شوند.
در عرفان، مار نیش زدن دم خود در یک دایره بسته نشان دهنده ابدیت و روح جهانی است که در آن زندگی می کند.
